Deze drie gemeenten pionieren om energie te besparen in huishoudens:

“Waarom kan ik stroomoverschot niet aan mijn dochter geven?

Het initiatief van de drie eerste Antwerpse Energiedorpen werd toegelicht in de gemeentelijke gebouwen van Ranst aan de Van den Nestlaan in Broechem. “Geen toevallige keuze”, zegt klimaatschepen Luc Redig (Groen). “Hier liggen al zonnepanelen op de daken, maar we gaan dat aantal nog gevoelig uitbreiden om een echt energienest te maken van deze site.”

Landelijke Gilden

Met het project van de Energiedorpen neemt Landelijke Gilden de inwoners, beleidsmakers, landbouwers en andere ondernemers mee in een traject om tot een energiegemeenschap te komen. Niet meer ikke, ikke, ikke, de anderen kunnen stikken. “Het is de bedoeling een mindswitch te maken”, legt projectcoördinator Carine Santermans uit. “Er zijn al veel daken met zonnepanelen, maar ook nog veel zonder. Wat houdt mensen tegen? Is hun dak niet geschikt? Zijn er nog andere bezwaren om de investering te doen? Hebben we alle energie die we opwekken zelf nodig, of kunnen we delen? Ook op bedrijventerreinen of bij landbouwers moeten we die oefening maken”, vindt Santermans. “We moeten meer als een gemeenschap samenwerken, zodat iedereen betaalbare energie heeft.”

Landelijke Gilden gaat nu eerst proefdraaien in Ranst, Wuustwezel en Heist-op-den-Berg, omdat ze voelen dat de gemeentebesturen daar zelf hard aan hetzelfde zeel trekken en die drie gemeenten ook in het traject van veerkrachtige dorpen zitten.

“We zoeken nu in de eerste plaats betrokken burgers om mee te denken. Er is nog veel potentieel aan vrije daken. Er zijn innovatieve bedrijven en gedreven landbouwers. Die laatsten zijn ideale partners, omdat ze zelf veel kansen hebben om energie op te wekken. We willen kwetsbare groepen mee in dit verhaal trekken en bezochten al kansarmoedevereniging vzw Den Draai in Heist-op-den-Berg. Lokaal opgewekte energie moet de motor van de energietransitie worden. Dankzij middelen van Vlaanderen, de provincie Antwerpen en de steun van projectpartner Boerenbond, willen we vanuit Landelijke Gilden in deze drie gemeenten aan de slag om de overgang naar een maximaal zelfvoorzienend energiesysteem te realiseren.”

ussen droom en daad staan echter wetten in de weg en praktische bezwaren, zoals Willem Elsschot al wist. “Energiedelen is in regel nog complex”, geeft Santermans toe. “Het overschot aan opgewekte stroom van je zonnepanelen kan je bijvoorbeeld momenteel niet met je buren delen, maar gaat automatisch naar het net. Deze proeftuin moet die pijnpunten blootleggen en het beleid tot actie aanzetten. Hoe kan je als appartementsbewoner samen met je medebewoners een zonnedak leggen? Dat soort vraagstukken.”

Praatborden

In de drie deelnemende gemeenten verschijnen nu praatborden in het straatbeeld waarop lokale burgers staan. In Wuustwezel gaat het bijvoorbeeld om de landbouwsters Mieke en Sofie van Het Boerenijsje uit Loenhout en Marc Herremans. Voor Ranst poseerden Els, Ann, Anne-Rose en Peter en Ann tijdens een wandeling in provinciaal groendomein Vrieselhof in Oelegem. Het lijkt alsof ze al jaren een vaste vriendenkliek vormen, maar dat is niet.

Peter en Ann willen zich engageren, omdat ze zelf merken dat er nog obstakels zijn. “Wij hebben zonnepanelen. Onze jongste dochter woont in Broechem. Het zou toch handig zijn als wij ons overschot aan stroom met haar konden delen?”, zegt Peter. “En hoe zit het als je een woning huurt? In veel gevallen ontbreekt het juridisch kader.”

Anne-Rose heeft zonnepanelen besteld. “Maar ik vind de drempels nog hoog voor veel mensen om zelf in energietransitie te gaan.”

Ann werkt in de winkel van bioboerderij De Dobbelhoeve in Schilde. “Ik ben heel erg voor het milieu en voel me betrokken. Je wil een steentje bijdragen, maar hoe? Een energiegemeenschap vormen vind ik als idee mooi. Zelf heb ik het geluk nog over een terugdraaiende teller te beschikken.”

Tuinranger

Els beschikt over een lap grond en plantte al veel bomen aan. Ze is net tuinranger geworden en kan nu dus advies verstrekken aan anderen hoe ze hun tuin klimaatbestendiger kunnen maken. “Wij wonen in een jaren zestig thuis en hebben juist zonnepanelen laten leggen. Er komt vloerverwarming en een warmtepomp. Dat zijn enorme investeringen, maar ik loop subsidies mis omdat ik nog geen batterij bestelde. Het renteloos lenen voor deze investeringen heeft vertraging opgelopen waardoor ik nu toch rente betaal. Het wordt de mensen allemaal zo moeilijk gemaakt, terwijl er genoeg goede wil is. De mensen die het geld indertijd hadden om te investeren profiteren van alle voordelen, terwijl wie wat later komt overal achter het net vist. Hier zou de overheid echt iets aan moeten doen.”